Smog dusi Polskę – które miasto najbardziej cierpi z powodu zanieczyszczenia powietrza?

Smog to jedna z najbardziej palących bolączek Polski, zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy stężenia zanieczyszczeń powietrza osiągają alarmujące poziomy. W wielu miastach, choć problem jest powszechny, niektóre z nich odczuwają skutki zanieczyszczenia powietrza znacznie bardziej intensywnie niż inne. W tym artykule przyjrzymy się, które miasto najbardziej cierpi z powodu smogu, jakie czynniki decydują o jego trudnej sytuacji, i dlaczego jest to problem nie tylko estetyczny, lecz krytyczny dla zdrowia mieszkańców.

Jak wygląda problem smogu w Polsce?

Smog, czyli zanieczyszczenie powietrza na poziomie miejskim, głównie wynika z emisji pyłu zawieszonego PM10 i PM2.5. Ten metropoliczny problem od pokoleń jest powiązany z procesami spalania w domowych kotłach, piecach, a także przemysłem i komunikacją miejską. Polska, jako kraj o dużej zależności od paliw kopalnych, odnotowuje jedne z najwyższych poziomów tych zanieczyszczeń w Europie, szczególnie w regionach o wysokiej emisji niskiej i niskiej emisji z działalności gospodarowej [1].

Na mapie zanieczyszczeń wyraźnie wyróżniają się regiony Małopolski oraz Śląska, gdzie stężenia PM10 często przekraczają dopuszczalne normy unijne. Często mówi się, że głównym źródłem smogu w Polsce jest tzw. niska emisja – spalanie odpadów, węgla i bioodpadów w domowych piecach, które emitują dużą ilość szkodliwych cząstek [3].

Najbardziej narażone miasta – które miasta cierpią najbardziej?

Kraków – symbol zanieczyszczonego powietrza

Nie można mówić o problemie smogu w Polsce bez wskazania Krakowa, który od lat znajduje się na czele listy najbardziej zanieczyszczonych miast. Często stężenie PM10 w tym mieście przekracza dopuszczalne limity, osiągając nawet ponad 150 mikrogramów na metr sześcienny podczas szczytowych dni smogowych [3].

Na poziom zanieczyszczeń w Krakowie wpływa przede wszystkim niska emisja z licznych kotłowni i pieców, zwłaszcza w okresie ogrzewania domowego. Mimo instytucjonalnych działań i programów wymiany kotłów, problem ten wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie, powodując poważne skutki dla zdrowia mieszkańców, w tym przedwczesne zgony i wzrost zachorowalności na choroby układu oddechowego [5].

Gliwice i Katowice – serce Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

Region ten od dawna boryka się z wysokim poziomem zanieczyszczeń powietrza, głównie za sprawą przemysłowych emisji i licznych instalacji przemysłowych. Przekroczone normy PM10 i PM2.5 są tutaj normą, a długotrwałe narażenie na zanieczyszczenia negatywnie wpływa na zdrowie mieszkańców oraz jakość życia [4].

Mimo że władze regionu podejmują działania, takie jak modernizacja infrastruktury i promowanie odnawialnych źródeł energii, oczyszczanie powietrza nadal pozostaje głównym wyzwaniem.

Nowy Sącz i Zakopane – wysokie stężenia w górach

Miasta o charakterze górskim, choć często uważane za czystsze, również zmagają się z poważnym problemem smogu. Najwyższe stężenia PM10 odnotowuje się w tych miejscowościach, sięgając wartości nawet powyżej 130 mikrogramów na metr sześcienny. Powody są podobne – emisje z domowych pieców i warunki klimatyczne, które utrudniają rozproszenie zanieczyszczeń [1].

Niestety, mieszkańcy tych regionów są narażeni na działanie szkodliwych cząstek, które mogą przenikać głęboko do układu oddechowego i krwionośnego, powodując licznie choroby przewlekłe.

Wpływ smogu na zdrowie i życie mieszkańców

Skutki długoterminowego narażenia na wysokie poziomy pyłów PM10 i PM2.5 są poważne i obejmują zwiększone ryzyko chorób układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, a także przedwczesnych zgonów. Szacuje się, że w Polsce każde 43 tys. zgonów rocznie jest związanych z zanieczyszczeniem powietrza [5].

Eksperci podkreślają, że najbardziej narażone są grupy najbardziej wrażliwe, czyli dzieci, osoby starsze oraz chorujące na przewlekłe schorzenia układu oddechowego i krążenia. Skutki zdrowotne są widoczne nie tylko w statystykach, ale także w codziennym życiu mieszkańców najbardziej zanieczyszczonych regionów.

Podsumowanie

Choć problem smogu dotyka wielu miast w Polsce, to najbardziej intensywnie cierpią miasta takie jak Kraków, Katowice, Gliwice, Nowy Sącz oraz Zakopane. Powody są podobne – dominująca niska emisja z domowych kotłów oraz przemysł, które razem tworzą trudny do opanowania problem. Dlatego realizacja skutecznych działań antysmogowych, poprawa jakości infrastruktury grzewczej i promowanie odnawialnych źródeł energii są kluczem do poprawy sytuacji i zdrowia mieszkańców.

Źródła:

• [1] https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1005503?lang=pl
• [2] https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/airPollution
• [3] https://krakow.naszemiasto.pl/smog-w-krakowie-7-06-2025-jakie-stezenie-pm2-5-i-pm10/ar/c15p1-19969649
• [4] https://smoglab.pl/smog-nie-tylko-w-duzych-miastach-sprawdzili-kazde-wojewodztwo-mapa/
• [5] https://pie.net.pl/smog-powoduje-43-tys-przedwczesnych-zgonow-rocznie-i-kosztuje-polska-gospodarke-miliardy-zlotych/