Które polskie miasto zmaga się z największym zanieczyszczeniem powietrza?

Problem zanieczyszczenia powietrza w Polsce narasta od lat, a najnowsze dane nie pozostawiają złudzeń: Żywiec jest miastem, które obecnie zmaga się z największym zanieczyszczeniem powietrza w kraju pod względem średniodobowego stężenia pyłu PM10 – wynik tam sięga aż 208 µg/m³, ponad czterokrotnie przekraczając dopuszczalną normę UE wynoszącą 45 µg/m³ [1]. To stawia Żywiec na niechlubnym podium, potwierdzając skalę problemu i skalę zagrożenia dla zdrowia mieszkańców.

Jakie są główne wskaźniki zanieczyszczenia powietrza?

Zanieczyszczenie powietrza w Polsce mierzy się przede wszystkim koncentracją pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu – uznanego za substancję rakotwórczą [1][2]. Długotrwałe przekraczanie ustawowych norm skutkuje zjawiskiem smogu, który utrudnia oddychanie i powoduje poważne konsekwencje zdrowotne [1].
Warto przypomnieć, że norma średniodobowa PM10 zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej wynosi 45 µg/m³. Przekroczenie tej wartości świadczy o powietrzu nieodpowiednim dla zdrowia [1].

Stężenia te są najwyższe w sezonie grzewczym, gdy główną przyczyną smogu staje się ogrzewanie domów niskiej jakości paliwami [2].

Żywiec – polski lider zanieczyszczenia powietrza

Analizując dane z 2022 roku, potwierdza się, że to właśnie Żywiec notuje najwyższe średniodobowe stężenia PM10 – 208 µg/m³ [1]. Taki wynik przekracza normę UE ponad czterokrotnie, co plasuje Żywiec na czele nie tylko krajowego, lecz także europejskiego rankingu najbardziej zanieczyszczonych miast. Skutki zdrowotne dla mieszkańców i zatrważająca liczba dni z przekroczonym stężeniem PM10 dowodzą, że problem wymaga zdecydowanych działań.

Do miast o podobnie wysokich poziomach zanieczyszczeń należą również Radomsko (185 µg/m³), Nowa Ruda (152 µg/m³), Lwówek Śląski (152 µg/m³) i Godów (150 µg/m³) [1]. Dane te jednoznacznie wskazują, że mniejsze ośrodki miejskie również zmagają się z poważnym problemem negatywnego wpływu smogu.

Duże miasta – niewidoczny, lecz powszechny problem

Chociaż statystycznie to mniejsze miasta notują rekordowe przekroczenia PM10, to również duże miasta jak Kraków, Warszawa, Wrocław, Katowice czy Łódź znajdują się na liście miejsc z ogromnymi przekroczeniami PM10 i PM2,5. Liczne dni smogowe i podwyższone stężenia nie tylko naruszają normy polskie i WHO, ale też znacząco zwiększają ryzyko występowania chorób układu oddechowego wśród mieszkańców [2][3].

Co więcej, Polska jest liderem wśród krajów europejskich pod względem liczby miast z zanieczyszczonym powietrzem – aż 21 spośród 50 najbardziej zanieczyszczonych europejskich miast to polskie lokalizacje [3].

Skąd bierze się największe zanieczyszczenie powietrza?

Główne źródła zanieczyszczeń powietrza w polskich miastach to przede wszystkim tzw. niska emisja związana z indywidualnym ogrzewaniem domów przy wykorzystaniu węgla i drewna [2][3]. Dodajmy do tego emisje komunikacyjne wynikające z intensywnego ruchu samochodowego oraz – w regionach przemysłowych – emisje przemysłowe [2][3]. W okresach inwersji temperatury i przy bezwietrznej pogodzie toksyczne pyły i związki długo utrzymują się w powietrzu, tworząc smog [1].

Poziom pyłów PM10 i PM2,5 oraz obecność benzo(a)pirenu są ścisle związane z wzrostem zachorowań na przewlekłe choroby układu oddechowego i nowotwory [2][3].

Jakie są sposoby walki z zanieczyszczeniem powietrza?

Najważniejsze działania naprawcze to:

• wymiana starych pieców w ramach programów lokalnych,
• ograniczanie ruchu samochodowego w miastach,
• intensyfikacja kontroli jakości spalanych paliw,
• promocja ekologicznych i odnawialnych źródeł energii

[3].

Takie kroki pomagają redukować emisję zanieczyszczeń i są konieczne nie tylko w najbardziej zanieczyszczonych miejscowościach, ale właściwie w całej Polsce.

Podsumowanie

Żywiec to dziś najbardziej zanieczyszczone polskie miasto, bijące niechlubne rekordy stężenia PM10. Jednak problem smogu dotyczy nie tylko małych, ale i dużych ośrodków miejskich, co wyraźnie ilustrują statystyki polskich i europejskich rankingów [1][2][3]. Źródła zanieczyszczeń są głęboko zakorzenione w sposobach ogrzewania oraz transporcie, a zdrowotne skutki smogu stają się coraz bardziej odczuwalne. Bez konsekwentnych działań systemowych skala problemu w najbliższych latach nie zmniejszy się.

Źródła:

• [1] https://klarta.pl/blog/najbardziej-zanieczyszczone-miasta-w-polsce/
• [2] https://polskawpraktyce.pl/powietrze-w-polsce-ranking-najbardziej-i-najmniej-zanieczyszczonych-miast.html
• [3] https://smoglab.pl/ranking-smog-eea/