Wiskoza – jak powstaje to popularne włókno sztuczne?

Wiskoza to jedno z najpopularniejszych włókien sztucznych, które powstaje na bazie naturalnej celulozy pozyskiwanej głównie z drewna. Choć jest włóknem chemicznym, wyróżnia się tym, że stanowi połączenie naturalnego surowca z zaawansowaną obróbką przemysłową. Jej produkcja opiera się na wieloetapowych procesach chemicznych, umożliwiających uzyskanie materiału o wyjątkowych cechach użytkowych. W tekście poniżej wyjaśniamy w szczegółach: jak powstaje włókno wiskozowe, jakie etapy obejmuje jego wytwarzanie, jakie są właściwości wiskozy i czym różni się od innych włókien dostępnych na rynku.

Jakie surowce są wykorzystywane do produkcji wiskozy?

Podstawowym składnikiem do produkcji wiskozy jest celuloza pozyskiwana z surowców roślinnych. Najczęściej używane są drewna iglaste oraz liściaste — w pracach przemysłowych dominuje sosna, świerk, buk, a także eukaliptus i bambus. Rośliny te wybiera się ze względu na dużą zawartość włókien celulozowych oraz właściwe parametry techniczne surowca, co wpływa na jakość uzyskanego włókna[1][2][3].

W przypadku wiskozy bambusowej wykorzystuje się masę celulozową z łodyg bambusa, który naturalnie zawiera substancję bamboo-kun, przyczyniającą się do właściwości antybakteryjnych i ochrony przed promieniowaniem UV materiału[4]. Drewno jest pierwszym elementem każdego etapu technologicznego, stanowiąc punkt wyjścia dla dalszych, złożonych transformacji chemicznych.

Krok po kroku: proces wytwarzania włókna wiskozowego

Technologia produkcji wiskozy jest wynikiem precyzyjnych operacji chemicznych, z których każda nadaje włóknu określone właściwości i strukturę. Proces zaczyna się od rozdrobnienia i oczyszczenia masy drzewnej celem uzyskania czystej celulozy[2].

Celuloza zostaje potraktowana ługiem sodowym (NaOH) — reakcja prowadzi do powstania alkalicelulozy. Następnie do tego półproduktu dodaje się dwusiarczek węgla (CS₂), tworząc sól sodową ksantogenianu celulozy. Dzięki tej kluczowej przemianie chemicznej możliwe jest całkowite rozpuszczenie półproduktu w roztworze NaOH, uzyskując substancję o konsystencji gęstego płynu znanego jako wiskoza[2].

Roztwór przędzalniczy tłoczy się przez precyzyjne dysze do kąpieli kwasu siarkowego (H₂SO₄). Tutaj następuje koagulacja i regeneracja celulozy — powstałe w kąpieli włókna stają się nierozpuszczalne i odporne na działanie wody. Efektem jest uzyskanie włókien ciągłych (stosowanych przy produkcji na przykład sztucznego jedwabiu) lub ciętych (imitujących strukturę bawełny lub wełny)[1][2].

Całość procesu uzupełniają liczne mycia, oczyszczania i suszenia, aby usunąć pozostałości chemiczne oraz utrwalić strukturę i właściwości gotowego materiału.

Kluczowe cechy i właściwości włókna wiskozowego

Wiskoza wyróżnia się szeregiem cech łączących zalety naturalnych tkanin z możliwościami technologicznymi wyrobów sztucznych. Włókno to może być formowane jako bardzo miękkie, śliskie i połyskujące (podobne do jedwabiu), a także o strukturze przypominającej bawełnę czy wełnę. Uzyskane materiały są dobrze oddychające, elastyczne i komfortowe w noszeniu[3].

Właściwości końcowe wiskozy zależą od typu celulozy, wykorzystanej metody obróbki chemicznej i sposobu formowania włókna. Włókna te są chłonące, przewiewne i miłe dla skóry, dzięki czemu znajdują szerokie zastosowanie jako alternatywa dla włókien naturalnych i syntetycznych. Specyficzny rodzaj — wiskoza bambusowa — cechuje się dodatkowymi właściwościami antybakteryjnymi i ochroną przed promieniowaniem UV[4].

Wiskoza jest popularnym wyborem w branży tekstylnej — łączy wysoką jakość użytkową, wszechstronność oraz możliwość dopasowania wyglądu i parametrów technicznych do potrzeb konsumenta[1][3].

Ekologiczne aspekty produkcji wiskozy

Choć surowce do wytwarzania wiskozy pochodzą z odnawialnych zasobów roślinnych, jej produkcja jest związana z intensywną obróbką chemiczną. Ważnym elementem całego procesu jest konieczność właściwego gospodarowania używanymi odczynnikami: ługiem sodowym, dwusiarczkiem węgla oraz kwasem siarkowym.

Tradycyjne technologie produkcji emitują niepożądane związki siarki, w tym siarczek węgla, uznawany za substancję szkodliwą dla środowiska. Jednak aktualnie rozwijane są zaawansowane metody ograniczające emisję odpadów i umożliwiające recyrkulację środków chemicznych. To istotny kierunek działań, mających na celu poprawę zrównoważonego charakteru przemysłu włókienniczego[2][3].

Znaczenie i zastosowania wiskozy na rynku tkanin

Wiskoza zajmuje bardzo ważne miejsce wśród włókien sztucznych i półsyntetycznych na świecie. Jej zalety to między innymi możliwość uzyskania materiałów różniących się wyglądem i właściwościami funkcjonalnymi — od lejących się, chłodzących tkanin po produkty mocne i odporne mechanicznie. Umożliwia to szerokie zastosowanie zarówno w odzieży codziennej, jak i tekstyliach specjalistycznych[1][2][3].

Popularność wiskozy wynika z jej wszechstronności — może imitować zarówno włókna roślinne, jak i zwierzęce. Materiały te są chętnie wybierane przez producentów odzieży letniej, zwłaszcza tam, gdzie kluczowe są właściwości oddychające i komfort w kontakcie ze skórą. Włókno to stanowi alternatywę dla bawełny, jedwabiu czy wełny wszędzie tam, gdzie poszukuje się korzystnej relacji ceny do jakości i naturalnego pochodzenia surowca uzupełnionego o możliwości nowoczesnych technologii przetwórczych[1][3][4].

Podsumowanie

Proces powstawania wiskozy to zaawansowany system przemian chemicznych bazujących na celulozie. Dzięki połączeniu roślinnych surowców i odpowiedniej technologii, uzyskiwane jest bardzo uniwersalne włókno cechujące się szerokim zastosowaniem i wysoką jakością użytkową. Mimo wyzwań związanych z produkcją — głównie udziałem chemikaliów i emisją związków siarki — wiskoza pozostaje jednym z kluczowych materiałów w nowoczesnym przemyśle włókienniczym oraz przykładam, jak naturalne zasoby mogą być efektywnie wykorzystywane dla uzyskania nowoczesnych tkanin[1][2][3][4].

Źródła:

1. https://www.wymiarnatury.pl/wiskoza-tkanina-naturalna-czy-sztuczna/
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82%C3%B3kna_wiskozowe
3. https://www.lancerto.com/pl/blog/wiskoza
4. https://snsilk.com/pl/co-to-jest-wiskoza/