W dzisiejszych czasach, gdy jakość powietrza odgrywa kluczową rolę dla zdrowia publicznego, pojawia się wiele wskaźników i narzędzi monitorujących stan środowiska. Jednym z nich jest CAQI – skrót, który może brzmieć tajemniczo dla wielu obywateli i specjalistów. Czym tak naprawdę jest Common Air Quality Index i jak wpływa na nasze codzienne życie? W tym artykule postaram się wyjaśnić, co kryje się za tym skrótem, na czym polega jego funkcjonowanie i dlaczego jest ważny w kontekście ochrony środowiska.
Definicja i podstawowe informacje o CAQI
CAQI oznacza Common Air Quality Index, czyli wspólny europejski wskaźnik jakości powietrza. Został stworzony w celu ułatwienia porównywania stanu środowiska w różnych miastach i regionach Europy. Co ważne, CAQI nie zastępuje lokalnych wskaźników jakości powietrza, lecz jest narzędziem ułatwiającym globalne analizy i zrozumienie trendów zanieczyszczeń w Europie [5].
Opracowanie tego wskaźnika miało na celu przede wszystkim umożliwienie mieszkańcom i decydentom łatwego odczytu informacji o poziomie zanieczyszczeń powietrza bez konieczności analizowania skomplikowanych danych technicznych.
Ważne jest też, aby podkreślić, że skala CAQI jest mniej skomplikowana w porównaniu z innymi wskaźnikami, takimi jak AQI w Stanach Zjednoczonych, co ma na celu ułatwienie zrozumienia i korzystania z danych [5].
Kluczowe elementy i zakres indicatora CAQI
Czym jest i jakie zanieczyszczenia obejmuje CAQI?
CAQI bierze pod uwagę przede wszystkim zanieczyszczenia typu pyły zawieszone PM10 i PM2.5 oraz niektóre zanieczyszczenia gazowe. Pyły te są szczególnie ważne w kontekście zdrowia publicznego, ponieważ ich obecność w powietrzu ma bezpośredni wpływ na układ oddechowy i ogólne samopoczucie mieszkańców miast [4].
Wskaźnik ten bazuje na pomiarach, które mogą być zarówno ciągłe, jak i okresowe, a jego głównym zadaniem jest odzwierciedlenie poziomu zanieczyszczeń w danym miejscu i czasie.
Standardy pomiarów i główne parametry
Podstawą funkcjonowania CAQI są systemy monitorowania jakości powietrza, które prowadzą pomiary na podstawie ustalonych standardów europejskich. Pomiarom podlegają zarówno Zanieczyszczenia pyłowe (PM10, PM2.5), jak i zanieczyszczenia gazowe, takie jak NO2, SO2 czy ozon [5].
Na podstawie pomierzonych wartości wyliczany jest wartość indeksu, która odpowiada danym zakresom. W ten sposób możliwe jest szybkie poznanie, czy dany poziom zanieczyszczeń jest bezpieczny, czy wymaga reakcji i działań zapobiegawczych.
Mechanizm działania i interpretacja CAQI
Jak powstaje wskaźnik i co oznaczają poszczególne wartości?
Proces obliczania CAQI opiera się na integracji pomiarów z różnych stacji monitorujących. Przede wszystkim brane są pod uwagę stężenia najbardziej istotnych zanieczyszczeń, które mogą mieć wpływ na zdrowie, takich jak PM10 i PM2.5 [5].
Wynik końcowy prezentowany jest w formie liczby, która zwykle rozkładana jest na skale od 0 do 100. Im wyższa wartość, tym bardziej zanieczyszczone jest powietrze. Podział na zakresy pozwala na szybkie i czytelne odczytanie, czy jakość powietrza jest korzystna, czy wymaga szczególnej uwagi.
Należy dodać, że kategoryzacja CAQI opiera się na standardach UE i jest dostosowana do określonych limitów zanieczyszczeń, co pozwala na porównania pomiędzy miastami i regionami [5].
Porównanie CAQI z innymi wskaźnikami jakości powietrza
Skala i interpretacje
Podczas gdy skala AQI, używana m.in. w Stanach Zjednoczonych, mieści się w zakresie od 0 do 500, CAQI jest skalowany od 0 do 100, co ma na celu lepsze dopasowanie do europejskich uwarunkowań i łatwiejszą interpretację [2].
Ważne jest, że w europie CAQI skupia się na danych, które są najbardziej istotne dla zdrowia mieszkańców i środowiska, a zatem przekłada się na znaczenie praktyczne i łatwość w korzystaniu na co dzień.
Dane statystyczne pokazują, że w regionach o dużym zanieczyszczeniu, takich jak Śląsk czy Małopolska, decydującym czynnikiem jest poziom pyłu PM10, co jest również odzwierciedlone w wartości CAQI [4].
Znaczenie CAQI dla społeczeństwa i polityki ochrony środowiska
Wspólna i czytelna skala CAQI pozwala mieszkańcom na szybkie sprawdzenie, czy powietrze, którym oddychają, jest bezpieczne. To narzędzie zwiększa także świadomość społeczną odnośnie do jakości środowiska, co może prowadzić do zwiększenia nacisków na odpowiednie działania władz i instytucji odpowiedzialnych za ochronę środowiska.
Analiza danych z CAQI sprzyja także wypracowaniu skutecznych strategii i polityk ograniczania emisji szkodliwych substancji, szczególnie w regionach, które szczególnie cierpią z powodu zanieczyszczeń [5].
Podsumowując, CAQI jest ważnym narzędziem nie tylko naukowym, ale i społecznym, mającym na celu poprawę jakości powietrza i zdrowia mieszkańców Europy.
Podsumowanie
CAQI to europejski Wspólny Indeks Jakości Powietrza, który ułatwia porównania poziomu zanieczyszczeń między regionami. Opiera się na pomiarach pyłów i gazów, a jego skala i interpretacja pozwalają na szybkie ocenienie, czy powietrze jest bezpieczne. To narzędzie stanowi ważny element w strategiach walki o czystsze środowisko i zdrowsze społeczeństwo w Europie [5].
Źródła:
- [1] https://air-essence.store/indeks-jakosci-powietrza-co-to-jest-i-jak-odczytac/
- [2] https://loveair.pl/poradnik/skale-jakosci-powietrza-aqi
- [3] https://airly.org/pl/co-to-jest-indeks-jakosci-powietrza-i-jak-go-analizowac/
- [4] https://www.npt.up-poznan.net/pub/art_5_43.pdf
- [5] https://en.wikipedia.org/wiki/Air_quality_index
Smog to nie wyrok – to wyzwanie, któremu możemy sprostać. KampaniaSmog.edu.pl to portal dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej i działać skuteczniej. Edukujemy, inspirujemy i pokazujemy konkretne sposoby na poprawę jakości powietrza – od ekologicznego ogrzewania, przez transport, aż po zielone rozwiązania dla miast.