Czym jest AQI i jak wpływa na nasze zdrowie?

AQI (Air Quality Index) definiuje poziom zanieczyszczenia powietrza oraz dostarcza wiarygodnej informacji o jego wpływie na nasze zdrowie. Indeks ten oparty jest na dokładnych pomiarach kilku kluczowych zanieczyszczeń. To profesjonalne narzędzie, dzięki któremu społeczeństwo może szybko ocenić ryzyko zdrowotne związane z jakością powietrza każdego dnia [1][2].

Co to jest AQI?

Wskaźnik AQI jest skalą numerowaną od 0 do 500, służącą do oceny i prezentacji poziomu zanieczyszczenia powietrza. Im wyższa wartość na tej skali, tym powietrze jest gorszej jakości i stanowi większe zagrożenie dla zdrowia [1]. Podstawowym celem AQI jest rzetelne informowanie ludzi o bieżących i prognozowanych poziomach zanieczyszczeń w atmosferze [2]. Wskaźnik opiera się o wyniki pomiarów pięciu głównych zanieczyszczeń: pyłów PM2.5, pyłów PM10, ozonu (O3), tlenku węgla (CO), dwutlenku siarki (SO2) oraz dwutlenku azotu (NO2). W praktyce każda zmiana wartości AQI jest komunikowana społeczeństwu, aby odpowiednio reagowało na aktualne zagrożenie środowiskowe [3].

Jak obliczany jest AQI?

Proces liczenia wskaźnika AQI jest precyzyjnie określony matematycznie. Obliczenia bazują na stężeniach zanieczyszczeń rejestrowanych przez stacje monitorujące. Każde stężenie przekładane jest na punkty według tzw. breakpointów, zamieniając wyniki pomiarów na czytelną skalę AQI [2][3]. Najsilniejszy udział w końcowej wartości mają pyły zawieszone PM2.5 i PM10, a także ozon i gazowe zanieczyszczenia takie jak NO2 i SO2. Cały proces przebiega w oparciu o aktualne normy oraz naukowe dane o wpływie poszczególnych zanieczyszczeń na zdrowie [1][3].

Wskaźnik AQI jest aktualizowany kilka razy na dobę, umożliwiając natychmiastową reakcję na pogarszające się warunki. Wysoka wartość AQI oznacza konieczność ograniczenia aktywności zewnętrznych, szczególnie u osób wrażliwych [2].

Skala AQI i jej interpretacja

Skala AQI zaczyna się od wartości 0 i kończy się na 500. Przedział od 0 do 50 informuje o dobrej jakości powietrza i niskim ryzyku negatywnego wpływu na zdrowie [3]. Gdy wskaźnik przekroczy poziom 151, istnieje poważne ryzyko pogorszenia zdrowia, szczególnie w przypadku osób starszych, dzieci i pacjentów z chorobami układu krążenia lub oddechowego [3][4]. Jeżeli AQI przekracza 300, powietrze staje się bardzo niebezpieczne i zaleca się ścisłe ograniczenie wszelkiego rodzaju aktywności na zewnątrz [3][4].

Istotne jest ciągłe monitorowanie skali AQI, która pozwala na świadome podejmowanie decyzji dotyczących zdrowia. Wysoki AQI wymusza stosowanie środków ochronnych, takich jak maski filtrujące i ogranicza przebywanie na wolnym powietrzu [2].

Składniki AQI

W obliczaniu AQI kluczową rolę odgrywają główne zanieczyszczenia: pyły PM2.5 (małe cząsteczki o średnicy mniejszej niż 2.5 mikrometra), pyły PM10, ozon O3, tlenek węgla CO, dwutlenek siarki SO2 i dwutlenek azotu NO2 [1][3]. Każdy z tych składników poważnie wpływa na zdrowie ludzi, a ich pomiary są podstawą do codziennego wyznaczania poziomu zagrożenia w danym regionie.

Najgroźniejsze są cząsteczki PM2.5, które mogą przenikać głęboko do układu oddechowego, bezpośrednio oddziałując na funkcjonowanie narządów [1][3]. Ozon i toksyczne gazy mają natomiast ogromny wpływ na osoby z przewlekłymi schorzeniami i alergiami.

Wpływ AQI na zdrowie

AQI bezpośrednio koreluje ze stanem zdrowia społeczeństwa. Niskie wartości (poniżej 50) są bezpieczne dla wszystkich, natomiast wzrost AQI przekłada się na wyższe ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych [4]. Szczególnie narażone są dzieci, osoby starsze oraz pacjenci z chorobami układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Przewlekły kontakt z wysokim AQI zwiększa prawdopodobieństwo zaostrzenia astmy, infekcji dróg oddechowych oraz ogólnego osłabienia organizmu [4][3].

Organy państwowe oraz eksperci zalecają, by podczas występowania wysokich wartości AQI natychmiast ograniczyć przebywanie na świeżym powietrzu i stosować maski filtrujące [2]. Zwiększenie świadomości populacji na temat AQI pozwala znacząco obniżyć ryzyko chorób przewlekłych wynikających z ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza.

Znaczenie AQI dla społeczeństwa

AQI umożliwia efektywną edukację w zakresie zagrożeń związanych z jakością powietrza oraz pozwala dokonywać codziennych wyborów dotyczących aktywności. Ze względu na zmienność poziomu zanieczyszczenia powietrza, aktualizowany wskaźnik AQI pełni kluczową rolę we wszystkich działaniach profilaktycznych [2]. Dzięki powszechnej dostępności danych AQI społeczeństwo ma możliwość natychmiastowego reagowania na pogarszające się warunki środowiskowe i skuteczniejszego dbania o własne zdrowie.

Źródła:

1. https://loveair.pl/poradnik/skale-jakosci-powietrza-aqi
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Wska%C5%BAnik_jako%C5%9Bci_powietrza
3. https://airly.org/en/air-quality-index-caqi-and-aqi-methods-of-calculation/
4. https://www.weather.gov/safety/airquality-aqindex
5. https://ecology.wa.gov/research-data/monitoring-assessment/air-quality-index