Kto i kiedy musi złożyć deklarację środowiskową?

Deklaracja środowiskowa – kto musi ją złożyć?

Obowiązki sprawozdawcze związane z ochroną środowiska stają się coraz powszechniejsze w polskim systemie prawnym. Wśród nich istotne miejsce zajmuje deklaracja środowiskowa, która dla wielu przedsiębiorców stanowi nieodłączny element prowadzenia działalności. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, kiedy taki dokument powinien zostać złożony i kogo konkretnie obowiązek ten dotyczy. W poniższym artykule wyjaśnimy, kto i w jakich okolicznościach musi wypełnić deklaracje środowiskowe, jakie są terminy ich składania oraz konsekwencje zaniedbania tego obowiązku.

Czym jest deklaracja środowiskowa i kogo dotyczy?

Deklaracja środowiskowa to dokument, w którym podmioty gospodarcze raportują swój wpływ na środowisko naturalne. Obowiązek jej składania wynika z przepisów prawa ochrony środowiska i dotyczy różnych grup przedsiębiorców, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności oraz jej skali.

Przede wszystkim deklaracje środowiskowe muszą składać podmioty korzystające ze środowiska, które:

– Wprowadzają gazy lub pyły do powietrza
– Pobierają wodę
– Wprowadzają ścieki do wód lub do ziemi
– Prowadzą działalność związaną z wytwarzaniem odpadów

Warto zaznaczyć, że obowiązkiem składania deklaracji objęte są zarówno duże zakłady przemysłowe, jak i mniejsze przedsiębiorstwa, o ile ich działalność wiąże się z oddziaływaniem na środowisko. Małe i średnie przedsiębiorstwa również mogą podlegać tym wymogom, jeśli spełniają określone kryteria związane z emisjami lub korzystaniem z zasobów naturalnych.

Szczególną grupę stanowią podmioty podlegające systemowi handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Dla nich obowiązek raportowania jest szczególnie rozbudowany i obejmuje dokładne dane o emisjach CO2 oraz innych gazów cieplarnianych.

Rodzaje deklaracji środowiskowych i terminy ich składania

W zależności od charakteru oddziaływania na środowisko, przedsiębiorcy zobowiązani są do składania różnych typów deklaracji środowiskowych.

Wykaz zawierający informacje o zakresie korzystania ze środowiska

To najbardziej powszechna forma deklaracji środowiskowej. Musi być składana przez podmioty, które:

– Eksploatują instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego
– Eksploatują instalacje wymagające pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
– Korzystają ze środowiska bez wymaganych pozwoleń

Termin składania tego wykazu to 31 marca każdego roku za rok poprzedni. Deklaracja ta zawiera szczegółowe dane dotyczące ilości i rodzaju wprowadzanych do środowiska substancji.

Raporty dot. Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (PRTR)

Ten rodzaj sprawozdawczości dotyczy większych zakładów przemysłowych, których działalność wiąże się ze znaczącym oddziaływaniem na środowisko. Raport PRTR należy złożyć do 31 marca za rok poprzedni.

Sprawozdania z zakresu gospodarki odpadami

Przedsiębiorcy wytwarzający odpady lub nimi gospodarujący muszą składać sprawozdania o odpadach w systemie BDO (Baza Danych o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadami). Termin składania tych sprawozdań to 15 marca każdego roku za rok poprzedni.

Sposób i miejsce składania deklaracji środowiskowej

Wraz z cyfryzacją administracji publicznej zmieniły się również metody składania deklaracji środowiskowych. Obecnie większość sprawozdań składa się przez dedykowane systemy elektroniczne.

Wykazy dotyczące korzystania ze środowiska składa się za pomocą systemu teleinformatycznego udostępnionego przez ministerstwo właściwe do spraw klimatu. Portal ten umożliwia wprowadzenie wszystkich wymaganych danych oraz automatyczne naliczenie ewentualnych opłat środowiskowych.

Dla raportów PRTR przewidziano dedykowany system informatyczny prowadzony przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Natomiast sprawozdania odpadowe składa się wyłącznie za pośrednictwem systemu BDO.

W szczególnych przypadkach, zwłaszcza gdy wymagają tego przepisy szczególne, niektóre deklaracje mogą wymagać dodatkowo formy papierowej. Warto zawsze sprawdzić aktualne wymogi przed przystąpieniem do raportowania.

Konsekwencje niezłożenia deklaracji środowiskowej

Niedopełnienie obowiązku złożenia deklaracji środowiskowej może pociągnąć za sobą poważne konsekwencje finansowe i prawne. Przedsiębiorcy, którzy nie wywiązują się z tego obowiązku, muszą liczyć się z:

– Karami administracyjnymi nakładanymi przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska
– Dodatkowymi opłatami za korzystanie ze środowiska (często w podwyższonej wysokości)
– W skrajnych przypadkach odpowiedzialnością karną

Wysokość kar zależy od rodzaju naruszeń i może sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Co więcej, organy kontrolne mają prawo do przeprowadzania niezapowiedzianych kontroli, podczas których weryfikują prawidłowość raportowania i zgodność deklarowanych danych ze stanem faktycznym.

Nie należy również zapominać, że niezłożenie deklaracji w terminie często wiąże się z naliczaniem dodatkowych odsetek za zwłokę, co dodatkowo zwiększa finansowe obciążenie przedsiębiorcy.

Zwolnienia z obowiązku składania deklaracji środowiskowej

Nie wszystkie podmioty gospodarcze są zobowiązane do składania deklaracji środowiskowych. Przepisy przewidują pewne wyjątki i zwolnienia.

Z obowiązku składania wykazów o korzystaniu ze środowiska zwolnione są podmioty, których łączna roczna wysokość opłat za korzystanie ze środowiska nie przekracza 800 zł. Warto jednak pamiętać, że zwolnienie to dotyczy jedynie składania deklaracji, a nie prowadzenia ewidencji – przedsiębiorca nadal musi monitorować swoje oddziaływanie na środowisko.

Mikroprzedsiębiorcy prowadzący działalność o niewielkiej skali oddziaływania na środowisko również mogą być zwolnieni z niektórych obowiązków sprawozdawczych, jednak zawsze warto skonsultować swoją sytuację z ekspertem lub właściwym urzędem.

Jak przygotować się do złożenia deklaracji środowiskowej?

Prawidłowe wypełnienie deklaracji środowiskowej wymaga odpowiedniego przygotowania i zbierania danych przez cały rok kalendarzowy. Warto pamiętać o kilku istotnych kwestiach:

Podstawą dobrej deklaracji jest rzetelna ewidencja. Przedsiębiorcy powinni na bieżąco dokumentować informacje o:
– Ilości zużytych surowców
– Emisjach do powietrza
– Ilości wytworzonych odpadów
– Innych parametrach istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska

Dokumentacja środowiskowa powinna być przechowywana przez okres co najmniej 5 lat, gdyż w tym czasie organy kontrolne mają prawo do weryfikacji złożonych deklaracji.

Coraz więcej firm decyduje się na korzystanie z profesjonalnych usług doradztwa środowiskowego lub specjalistycznego oprogramowania, które ułatwia zbieranie danych i przygotowanie raportów. Jest to szczególnie pomocne w przypadku bardziej złożonych deklaracji wymagających specjalistycznej wiedzy.

Podsumowanie

Deklaracje środowiskowe stanowią ważny element systemu ochrony środowiska w Polsce. Obowiązek ich składania dotyczy szerokiego grona przedsiębiorców, których działalność wiąże się z oddziaływaniem na środowisko naturalne.

Kluczowe jest pamiętanie o terminach składania poszczególnych rodzajów deklaracji oraz o konsekwencjach związanych z niedopełnieniem tego obowiązku. Regularne monitorowanie zmian w przepisach dotyczących ochrony środowiska pomoże uniknąć niespodzianek i zapewni zgodność z aktualnymi wymogami prawnymi.

Dla wielu przedsiębiorców, zwłaszcza tych mniejszych, obowiązki sprawozdawcze mogą wydawać się skomplikowane. Warto więc rozważyć skorzystanie z profesjonalnego doradztwa lub sprawdzonych narzędzi informatycznych, które ułatwią przygotowanie i złożenie deklaracji środowiskowej.