Które miasta mają najbardziej zanieczyszczone powietrze na świecie?

Wstęp – problem najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie

Zanieczyszczenie powietrza stało się jednym z najpoważniejszych wyzwań środowiskowych naszych czasów. Problem ten dotyka szczególnie mieszkańców największych i najszybciej rozwijających się aglomeracji. Wśród wielu wskaźników jakości powietrza, kluczową rolę odgrywa stężenie drobnych cząstek stałych PM2.5, które przez swoją niewielką średnicę mogą przenikać głęboko do płuc, a następnie do układu krwionośnego. Wysokie poziomy tych cząstek są ściśle powiązane z poważnymi problemami zdrowotnymi, dlatego warto przyjrzeć się, które miasta na świecie zmagają się z największym zanieczyszczeniem powietrza.

Na czym polega pomiar i normy jakości powietrza?

Jakość powietrza ocenia się głównie przez stężenia PM2.5, czyli cząstek o średnicy do 2,5 mikrometra. Ze względu na ich rozmiar, mogą one bezpośrednio przenikać do układu oddechowego i krwionośnego, powodując schorzenia układu krążenia, płuc oraz negatywnie oddziałując na cały organizm. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyznaczyła zalecenie, aby średnie roczne stężenie PM2.5 nie przekraczało 5 mikrogramów na metr sześcienny powietrza. Tymczasem wiele miejskich aglomeracji na świecie przekracza tę wartość nie kilkukrotnie, ale nawet ponad dziesięciokrotnie.

Oprócz PM2.5, jakość powietrza wpływają również takie zanieczyszczenia, jak ozon przyziemny, tlenek węgla, dwutlenek siarki i dwutlenek azotu. Jednak to drobne cząstki PM2.5 uznaje się za jedne z najbardziej niebezpiecznych dla zdrowia, głównie ze względu na ich zdolność penetracji i wpływ na choroby przewlekłe.

Miasta z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem – światowe rekordy

Najbardziej zanieczyszczone miasta na świecie skupiają się przede wszystkim w Azji Południowej, a szczególnie w Indiach i Pakistanie. Na szczycie rankingu znajduje się Byrnihat w Indiach z rekordowym rocznym stężeniem PM2.5 wynoszącym 128,2 µg/m³, co oznacza przekroczenie normy WHO aż ponad 25 razy. Jest to poziom wyjątkowo alarmujący, wskazujący na ekstremalne zanieczyszczenie powietrza i związane z tym zagrożenia zdrowotne.

Drugie bardzo mocno problematyczne miasto to Lahore w Pakistanie. Choć dokładna wartość poziomu PM2.5 nie jest podana, wiadomo, że zanieczyszczenie jest bardzo wysokie i wynika głównie z emisji spalin samochodowych, dymu pochodzącego z wypalania cegieł oraz pyłu z budów i spalania odpadów. Również New Delhi, uznawane za najbardziej zanieczyszczoną stolicę świata, odnotowuje stężenie PM2.5 sięgające 91,8 µg/m³, co plasuje ją na bardzo wysokiej pozycji rankingu zanieczyszczeń – już po raz szósty z rzędu.

Wśród innych miast z wysokim zanieczyszczeniem powietrza znajdują się m.in. Hotan w Chinach oraz Bhiwadi w Indiach. Wszystkie te lokalizacje charakteryzuje szybki rozwój przemysłowy, urbanizacja oraz problematyczne praktyki związane z gospodarką odpadami i transportem.

Przyczyny nadmiernego zanieczyszczenia powietrza w najbardziej dotkniętych miastach

Główne źródła zanieczyszczenia w tych miastach są wspólne i pochodzą z kilku kluczowych sektorów. Emisje przemysłowe stanowią znaczący udział w wytwarzaniu zanieczyszczeń, szczególnie tam gdzie nie są stosowane skuteczne technologie ograniczania emisji. Równie istotną rolę odgrywają spaliny samochodowe, które przy stale rosnącej liczbie pojazdów generują ogromne ilości szkodliwych gazów i pyłów.

Dodatkowo, powszechne są praktyki spalania biomasy i węgla w piecach domowych, a także wypalanie cegieł oraz odpadów rolniczych, które znacząco obniżają jakość powietrza. Pył unoszący się z placów budowy i ulic dodatkowo pogarsza sytuację w centrach miast. W Azji Południowej gwałtowny wzrost urbanizacji i rozwój przemysłu bez adekwatnej polityki środowiskowej sprawiają, że problem staje się coraz trudniejszy do opanowania.

Zdrowotne skutki zanieczyszczenia powietrza i globalne znaczenie problemu

Drobnocząsteczkowe zanieczyszczenia PM2.5 przenikają do najgłębszych partii układu oddechowego i dostają się do krwioobiegu, co powoduje przewlekłe choroby serca, płuc, a także ogólnoustrojowe problemy zdrowotne. Zanieczyszczenie powietrza jest powiązane z podwyższonym ryzykiem udarów, ataków astmy, a także przedwczesnych zgonów. W wielu najbardziej zanieczyszczonych miastach wpływa to na obniżenie jakości życia i skrócenie jego długości.

Problem jest globalny, ponieważ ponad 99% światowej populacji oddycha powietrzem, które przekracza limity jakości powietrza ustalone przez WHO. W Polsce również występują miasta z istotnym zanieczyszczeniem, m.in. Orzesze, Ksawerów i Katowice, które zmierzają się z podobnymi wyzwaniami, choć w mniejszej skali.

Podsumowanie – wyzwania i perspektywy na przyszłość

Zmniejszenie stężenia PM2.5 w najbardziej zanieczyszczonych miastach wymaga skoordynowanych działań na poziomie politycznym, gospodarczym i społecznym. Kluczowe jest ograniczenie emisji przemysłowych i samochodowych, wdrażanie czystszych technologii oraz zmiana praktyk takich jak spalanie odpadów czy biomasy. Kontrola urbanizacji i poprawa infrastruktury transportowej mogą przynieść wymierne korzyści.

Znajomość najbardziej dotkniętych miejsc na świecie powinna stać się impulsem do działań proekologicznych, zarówno lokalnie jak i globalnie. Zanieczyszczenie powietrza to problem o wymiarze zdrowotnym i środowiskowym, którego skutki odczuwa cała ludzkość.